Küresel Eşitsizlik

Dünyamızın En Zenginleri – “Ultra Yüksek Net Servete Sahip Bireyler” – Küresel Servetin Şaşırtıcı Derecede Orantısız Bir Payına Sahipler. Eşitsizlik on yıllardır dünya genelinde yükseliyor. Bazı ülkeler aşırı yoksulluk içinde yaşayan insan sayısını düşürdü. Ancak, en zenginler servetlerini eşi görülmemiş düzeyde artırırken, ekonomik boşluklar büyümeye devam etti. Sanayileşmiş ülkeler arasında, en zengin % 1’lik kesimin ulusal servet ve gelirden diğer ülkelerle kıyaslandığında çok daha fazla pay aldığı Birleşik Devletler, açık farkla bu durumun en ağır yaşandığı yerdir.

Dünya çapında aşı dağıtımı eşitsizliklerle dolu. Agence France-Presse tarafından yapılan araştırmaya göre, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği üyeleri gibi yüksek gelirli ülkeler, aşı dozlarından adil olarak paylarına düşenden çok daha fazlasını alıyorlar. Küresel nüfusun sadece yüzde 16’sını oluşturmasına rağmen, yüksek gelirli ülkelerdeki insanlar tüm aşı dozlarının yüzde 47’sini aldı. Buna karşılık, dünya nüfusunun yüzde 9’unu oluşturmasına rağmen, tüm aşı dozlarının sadece yüzde 0,2’si düşük gelirli ülkelerdeki insanlara uygulandı.

Pandemi kaynaklı aşırı eşitsizlikler ABD’ye özgü değil. Oxfam, 18 Mart’tan 2020’nin sonuna kadar küresel milyarderlerin servetinin 3,9 trilyon dolar arttığını bildirdi. Buna karşılık, Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre, dünya çapında milyonlarca kişi işini kaybederken, küresel çapta işçilerin toplam gelirleri 3,7 trilyon dolar düştü.

Credit Suisse Global Wealth Report’a (Küresel Servet Raporu) göre, dünyanın en zengin yüzde 1’i, 1 milyon dolardan fazla serveti olanlar, dünya servetinin yüzde 43.4’üne sahip. Ayrıca veriler 10.000 dolardan az servete sahip yetişkinlerin dünya nüfusunun yüzde 53,6’sını oluşturduğunu, ancak bu kişilerin küresel servetin sadece yüzde 1,4’üne sahip olduğunu gösteriyor. 100.000 doların üzerinde varlığa sahip bireyler, küresel nüfusun yüzde 12.4’ünü oluştururken, küresel servetin yüzde 83,9’una sahip. Credit Suisse, “zenginliği”, hanehalkının finansal varlıkları artı gerçek varlıklarının (başta konut olmak üzere), eksi borçlarının değeri olarak tanımlar.

“Ultra yüksek net varlığa sahip bireyler” – servet yönetimi endüstrisinin 30 milyon dolardan fazla varlığa sahip insanlar için kullandığı bir terim. Küresel servette şaşırtıcı derecede orantısız bir paya sahipler. Bu varlık sahipleri, toplam küresel servetin yüzde 6,2’sine sahip, ancak Capgemini ve Credit Suisse servet verilerine dayanan Politika Araştırmaları Enstitüsü’nün analizine ve Sayım Bürosu nüfus tahminlerine göre dünya nüfusunun yalnızca küçük bir kısmını (%0,002) temsil ediyorlar.

Forbes’a göre dünyanın en zengin 10 milyarderi, Dünya Bankası’na göre çoğu ülkenin yıllık olarak ürettiği toplam mal ve hizmetten daha büyük bir toplam olan, 1.144 trilyon dolarlık şaşırtıcı bir servete sahip. 2021 Forbes sıralamasına göre dünya 2.755 milyardere ev sahipliği yapıyor.

Aşırı servete sahip olanlar, servetlerini genellikle dünyanın dört bir yanındaki düşük ücretler ve tehlikeli koşullar altında çalışan insanların sırtından biriktirmiştir. Oxfam’a göre, küresel milyarderler ile dünya nüfusunun alt yarısı arasındaki servet uçurumu giderek büyüyor. 2009 ve 2018 arasında, dünyanın en yoksul yüzde 50’sinin servetine sahip olan milyarder sayısı 380’den 26’ya düştü.

Capgemini, “yüksek net servete sahip bireyi” en az 1 milyon dolarlık yatırım varlığına (birincil ikametgahı ve tüketim malları hariç) sahip biri olarak tanımlar. “Yüksek net servete sahip bireylerin” toplam sayısı 2019’da 19 milyondan fazlaydı. Bunların büyük çoğunluğunun varlıkları 5 milyon dolardan az. Capgemini yıllık raporu, en az 30 milyon doları olan bireylerin bulunduğu bu en üst kademenin, hisse senedi piyasalarındaki gerileme nedeniyle 2018’de hafifçe düştükten sonra 2019’da önemli ölçüde genişlediğini gösteriyor.

Capgemini Dünya Servet Raporu, 1 milyon ila 5 milyon dolar arasında yatırım varlığına sahip bireylerin dünya milyonerlerinin en büyük çoğunluğunu oluşturduğunu gösteriyor. Ancak 5 milyon dolardan fazlasına sahip olanlar, dünya milyoner servetinin büyük bir çoğunluğuna (yüzde 56,2) sahipler.

Dünya Eşitsizlik Raporu verileri, 1980’den bu yana ulusal gelirin en zengin yüzde 1’e giden payının Kuzey Amerika (burada Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada olarak tanımlanıyor), Çin, Hindistan ve Rusya’da hızlı ve Avrupa’da daha ılımlı bir şekilde arttığını göstermektedir. Dünya Eşitsizlik Laboratuvarı araştırmacıları, bu dönemin, bu ülkeler ve bölgelerde II. Dünya Savaşı sonrası ekonomik bölünmüşlüğü azaltmayı amaçlayan çeşitli kanunların kaldırılmasıyla aynı zamana denk geldiğini belirtiyor. Buna karşılık, Orta Doğu, Sahra altı Afrika ve Brezilya gibi savaş sonrası eşitlikçi bir rejim yaşamayan ülke ve bölgelerde nispeten istikrarlı, ancak son derece yüksek eşitsizlik seviyelerine sahip olduklarına dikkat çekiyorlar.

Asya’daki hızlı ekonomik büyüme (özellikle Çin ve Hindistan) birçok insanı aşırı yoksulluktan kurtardı. Ancak Dünya Eşitsizlik Raporuna göre, dünyanın en zengin yüzde 1’i ekonomik kazanımlardan çok daha büyük bir pay aldı. Küresel gelirdeki payları 2008 mali krizinden bu yana biraz düşmüş olsa da, 1980’deki yüzde 16’lık paylarından hala çok daha yüksek olan yüzde 20’den fazla bir oranda.

Diğer Ülkelere Kıyasla ABD’deki Servet Yoğunlaşması

OECD istatistikleri, Amerika Birleşik Devletleri’nde en tepedeki yüzde 1’in, diğer OECD ülkelerinden çok daha büyük bir payla, ulusal servetin yüzde 42,5’ine sahip olduğunu gösteriyor. Başka hiçbir sanayileşmiş ülkede en zengin yüzde 1, ülkelerinin servetinin yüzde 28’inden fazlasına sahip değil.

Capgemini’nin Dünya Servet Raporundaki hesaplamasına göre Amerika Birleşik Devletleri, en az 1 milyon dolarlık finansal varlığa (birincil ikametgahları veya tüketim malları hariç) sahip olan 5,9 milyonu aşkın kişiyle, küresel boyutta en çok “yüksek net değerli varlığa” sahip” bireylerin nüfusuna sahiptir.

Çin, 2017’de küresel toplamın yüzde 5’inden 2019’da yüzde 9,5’e neredeyse iki katına çıkan dünya milyonerlerindeki payıyla, bu konuda en hızlı büyümeye sahip ülke oldu. Ancak dünya milyonerlerinin yüzde 62’si Avrupa veya Kuzey Amerika’da yaşamaya devam ediyor, Küresel Zenginlik Raporuna göre neredeyse 40’ı ABD vatandaşı.

Amerika Birleşik Devletleri, kendisinden sonra gelen, süper zenginlere sahip beş ülkenin toplamından en az iki kat daha fazla, en az 50 milyon dolarlık varlığa sahip yetişkine ev sahipliği yapıyor. Global Wealth Report verilerinin gösterdiği üzere, Çin, 2017 ve 2020 yılları arasında 50 milyon dolarlık kulüpteki kişi sayısı 9,555’ten 21,087’ye yükselirken, sıralamalarda hızla yükseliyor.

Amerika Birleşik Devletleri diğer tüm uluslardan daha fazla zenginliğe sahiptir. Ancak Credit Suisse Global Wealth Report’a göre, Amerika’nın tepede yoğunlaşmış servet dağılımı, tipik Amerikalı yetişkinlere diğer sanayileşmiş ülkelerdeki emsallerinden çok daha az servet bırakıyor.

Bu makale Global Inequality’de yayınlanan İngilizce orijinalinden Türkçeye çevrilmiştir.

Çeviren: Irmak Gümüşbaş