• Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki faaliyetleri, Hanoi ve Yeni Delhi’yi Pekin-İslamabad ittifakına benzer bir ortaklıkta bir araya getirdi
• Konu hakkında Analist, “Hindistan, Çin’in Hindistan’a yaptığını Çin’e yapmaya çalışıyor: yani çevreleme ve kuşatma” diyor
Maria Siow
Çin donanması bu hafta dört deniz bölgesinde neredeyse eş zamanlı tatbikatlar gerçekleştirdiğinde, çoğu kişi bu güç gösterisi karşısında hayrete düştü. Ancak hedeflenen kitleyi sorgulayan pek olmadı.
Uzmanlar, Güney Çin Denizi, Doğu Çin Denizi, Kuzey Sarı Deniz ve Bohai Körfezi’ndeki tatbikatları, Pekin’in, ABD’den gelen saldırganlığın artması olarak gördüğü duruma yanıt olarak görmekte neredeyse hemfikirdi. Washington kısa süre önce Güney Çin Denizi’ne uçak gemileri gönderdi, Tayvan Boğazı’ndan bir muhrip geçirdi, bölge üzerinde keşif uçağı ve B-1B bombardıman uçakları uçurdu ve Çin ile toprak anlaşmazlıkları olan Güneydoğu Asya uluslarının yanında yer aldı.
Şangay Doğu Çin Normal Üniversitesi’nde siyaset profesörü olan Josef Gregory Mahoney’nin belirttiği gibi: “Çin, Başkan Donald Trump’ın Güney Çin Denizi’nde muhtemelen Tayvan’ın da dahil olduğu bir olayı tetiklemesi nedeniyle, artan bir riskle karşı karşıyadır.”
Çin’in tatbikatlarının mesaji açıktı: Çin ABD ile bir savaş istemiyor olsa da, olası bir savaşa hazırdır ve gerekirse birden fazla cephede – savaşabilir.
Ancak mesaj Washington’a yönelik olsa da, güç gösterisinin Çin’e çok daha yakın milletler üzerinde de etkisi oldu. Analistler, bunun özellikle Vietnam ve Hindistan arasında gelişen bir askeri ortaklığı teşvik ettiğini söylüyor ve pek çoğu bunu Çin-Pakistan ittifakının Hindistan’a karşı koymayı hedeflemesine çok benzer bir biçimde, Çin’e karşı koymayı amaçlayan bir ortaklık olarak görüyor.
ORTAK ÇIKARLAR
Vietnam, Çin’in kısa bir süre önce Güney Çin Denizi’ndeki tartışmalı Paracel Adaları’ndan biri olan Woody Adası’na en az bir H-6J füze taşıyan bombardıman uçağı konuşlandırdığını gösteren uydu görüntüleri yüzünden öfkelenmiş durumda.
Görüntüler, geçen hafta Vietnam dışişleri bakanlığını – Çin’de Yongxing, Vietnam’da ise Phu Lam olarak bilinen- adadaki bombardıman uçaklarının varlığının sadece Vietnam egemenliğini ihlal etmekle kalmadığı, aynı zamanda bölgede “barışı tehlikeye attığı” yönünde uyarmaya zorladı.
Vietnam büyükelçisi Pham Sanh Chau geçtiğimiz Cuma günü Hindistan Dışişleri Sekreteri Harsh Vardhan Shringla ile Güney Çin Denizi’nde artan gerginlikler hakkında bilgi vermek için görüştüğünde, bu görüntülerin gündemin üst sıralarında yer aldığı düşünülüyor. Ayrıca, Hindistan Dışişleri Bakanı S. Jaishankar ile Vietnamlı mevkidaşı Pham Binh Minh arasında Salı günü yapılan sanal bir toplantı sırasındaki görüşmelerinde de yer aldıkları sanılıyor.
Avustralya Savunma Kuvvetleri Akademisi’nde New South Wales Üniversitesi’nin onursal profesörü Carlyle Thayer, bunun, Çin’in Paracels’e ilk bombardıman uçağı konuşlandırması olmadığını – 2018’de oraya birkaç H-6K uzun menzilli bombardıman uçağı gönderdiklerini söyledi. Vietnam’ın büyükelçinin toplantısı konusundaki net tavrı önemliydi.
Thayer, “[Bu kez] Vietnam’ın Hindistan’a açık bilgilendirme yaptığı göz önüne alındığında, Vietnam’ın siyasi destek sağlamak amacıyla Çin’in eylemlerini kamuoyuna duyurmak için diplomatik bir girişim yapması muhtemeldir” dedi.
Vietnam Ulusal Üniversitesi-Ho Şi Min Şehri, Sosyal ve Beşeri Bilimler Üniversitesi’nden uluslararası ilişkiler öğretim görevlisi Huynh Tam Sang, Vietnam’ın Hindistan’a elini uzatırken yalnızca iki ülke arasında kapsamlı bir stratejik ortaklık göstermekle kalmayıp, aynı zamanda Hindistan’ın Güney Çin Denizi’nde seyrüsefer ve uçuş özgürlüğüne verdiği kesintisiz desteği de gösterdiğini söyledi.
Huynh, “Hindistan ve Vietnam şimdi kendilerini jeostratejik anlamda yakınlaşmış buluyorlar. Her iki taraf da Çin’in Güney Çin Denizi’ne arka bahçesi gibi davranmasına karşı çıkıyorlar ve tartışmalı sularda barış ve istikrarı korumak ikisinin de menfaatlerine” diyor.
Huynh, Vietnam’ın diplomatik hamlelerinin Hindistan’ın Güney Çin Denizi’nde devreye girmesini teşvik edeceğini belirterek, savunma işbirliğini artırmanın Pekin’e “zamanlaması doğru bir mesaj” göndereceğini de sözlerine ekledi.
NESA Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin (ABD Savunma Bakanlığı’nın bölgesel bir merkezi) misafir araştırmacılarından Mohan Malik, Hindistan-Vietnam ortaklığını Çin’in Pakistan ile olan ilişkisine benzetti.
Malik, “İslamabad ve Pekin’in Hindistan’a karşı askeri hamlelerini yakından koordine edip desteklemesi gibi, Yeni Delhi ve Hanoi de Pekin konusunda birbirlerine brifing ve destek vermeye başladılar. Pakistan’ın Hint Okyanusu’nda güçlü bir Çin deniz varlığını desteklemesi gibi, Vietnam da Güney Çin Denizi’nde bir Hint deniz varlığını destekliyor” dedi.
Ayrıca Malik, “Hem Hindistan hem de Vietnam, Çin’i hiçbir zaman bölgesel olarak doyurulamayacak ve bu nedenle açık ve mevcut bir tehlike arz eden, kaybettiği toprakları almayı amaçlayan yayılmacı bir güç olarak görüyor. Hindistan, Çin’in Hindistan’a yaptığını Çin’e yapmaya, yani çevreleme ve kuşatma yapmaya çalışıyor ” diye ekledi.
SİLAH ARKADAŞLARI
Washington’daki bir düşünce kuruluşu olan Rand Corporation’da kıdemli savunma analisti olan Derek Grossman, Vietnam’ın Hindistan-Pasifik’te Çin’in artan atılganlığına ilişkin ortak endişeleri gidermek üzere Hindistan ile bağlarını güçlendirmeye devam edeceğini söyledi.
Grossman, “Bu, muhtemelen bilgi paylaşımını, askeri eğitimi ve belki de silah tedarikini içerecektir” dedi ve iki ülkenin ordularının büyük ölçüde Sovyet dönemi veya Rus teçhizatına bel bağladıkları için birbirlerini son derece tamamlayıcı olduğunu ekledi.
Ancak bazı analistler, askeri bağların artmasının önünde engeller olduğunu söylüyor.
Malik, Hindistan ordusunun şu anda Çin ve Pakistan ile olası bir iki cepheli çatışma için savaş yolunda olduğundan, Vietnam’a gerçek zamanlı askeri yardım sağlama yeteneğinin sınırlı olduğunu söyledi. Malik, “Ancak, istihbarat paylaşım anlaşması, Çin donanmasının yüzey ve su altı gemilerinin hareketini izlemek için kullanışlı olacaktır” dedi.
Thayer’ın dikkat çektiği üzere Hindistan-Vietnam savunma bağları 13 yıl öncesine giderken, bu süre zarfında Vietnam’a Hindistan tarafından yapılan ve Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü’nün silah nakli veri tabanına kaydedilen yalnızca bir satış olduğuna dikkat çekti: değeri 100 milyon dolar olan dört adet 35 metrelik okyanus devriye gemisi Vietnam sahil güvenliğine satılmıştı.
Thayer, 2014 ve 2016’da Vietnam’ın Hindistan ile Brahmos ve Akash füzelerini satın almak için görüşmelere başladığını, ancak Brahmos füzesi Hindistan ve Rusya tarafından ortaklaşa üretildiğinden, Çin’i kızdırma korkusuyla Vietnam’a satılmadığını söyledi.
Thayer, “Hindistan-Vietnam savunma bağlarının güçlendirilmesi, Çin’in hem Hindistan’a hem de Vietnam’a yönelik kontrollü saldırganlığından kaynaklanacak ve büyük olasılıkla kademeli olacaktır. Ne Hindistan ne de Vietnam Çin ile ilişkilerini kötüleştirmek istemiyor” dedi.
Thayer, “Özetle, Çin’in tek bir H-6J bombardıman uçağının [Woody Adası’na] konuşlandırılması, Hindistan-Vietnam savunma bağlarının aniden hızlanmasını gerektiren, stratejik açıdan bir oyun değiştirici olarak görülmemelidir,” dedi.
PETROL VE GAZ
Pham ve Shringla tarafından tartışılan Hindistan-Vietnam ilişkisinin bir başka yönü, Hindistan’ın Güney Çin Denizi’ndeki Vietnam kıyılarında petrol ve doğalgaz arama çalışmalarında daha büyük bir rol oynayıp oynayamayacağıydı.
Hindistan Petrol ve Doğal Gaz Şirketi’nin uluslararası kolu ONGC Videsh, Hanoi’nin onayına rağmen Pekin’in muhalefetiyle, hem Vietnam hem de Çin’in hak iddia ettiği sularda birkaç yıldır faaliyet gösteriyor.
Malik, Pakistan’ın kontrolündeki Keşmir’in tartışmalı kuzey bölgelerinde Çin’in muazzam altyapı iyileştirmeleri ve baraj inşaatı göz önüne alındığında, bu tür keşiflerde daha fazla Hindistan-Vietnam işbirliğinin beklenebileceğini söyledi.
Grossman, daha fazla işbirliğinin her iki ülke için de bir kazanç olduğunu belirtti; Hindistan enerji kaynaklarını çeşitlendirirken, Vietnam burayı “kendi münhasır ekonomik bölgesinde iş yaparken Pekinden icazet almak zorunda olduğu veya Çin ile çatışan bir egemenlik anlaşmazlığı olarak değil, gerçekten münhasır bir ekonomik bölge” olarak görme fırsatını buldu.
Mahoney, Vietnam’ın petrol ve gaz araştırmalarında yardıma ihtiyacı olduğunu ve seçeneklerinin Hindistan veya Çin olduğunu söyledi.
Mahoney, “İlerlemenin tek yolu, Çin ile çatışmayı çözmek ve ardından Pekin ile yol almak veya bunu Hindistan ile daha güvenli bir şekilde yapmaktır” dedi.
Thayer, gelecekteki herhangi bir Hindistan-Vietnam işbirliğinin, finansal uygulanabilirlik ve tartışmalı sularda herhangi bir petrol operasyonunun Çin tarafından taciz edilmesi riski gibi ticari nedenlerle karmaşık hale geleceğini söyledi.
Huynh, Hindistan ile Vietnam arasındaki keşif konusundaki işbirliğinde bir atılımın, 2021’in ilk çeyreğinde başlaması beklenen 13. Vietnam Komünist Parti Kongresi öncesinde olası olmadığını söyledi.
HİNDİSTAN’IN ÇIKARI NE?
Güney Çin Denizi’nde seyir özgürlüğü Hindistan’ın özgür ve açık Hint-Pasifik vizyonunun merkezinde yer alırken Malik, Yeni Delhi için, Pekin’in tartışmalı deniz yollarının büyük çoğunluğu üzerindeki egemenlik iddialarına karşı çıkmanın daha önemli olduğunu söyledi.
Malik, Güney Çin Denizi’nden 200 milyar ABD doları değerinde Hint ticareti geçtiği için Hindistan’ın bu anlaşmazlığa seyirci kalamayacağını söyledi.
Thayer, Yeni Delhi Güneydoğu Asya ülkeleriyle ekonomik ve teknolojik bağlantılar ararken, Başbakan Narendra Modi yönetiminde selefinin “Doğuya Bak” sloganının “Doğuya Yönel” haline geldiğini söyledi. Thayer, Vietnam’ın, 1940’lara kadar uzanan sömürge karşıtı bağları nedeniyle bu stratejinin anahtarı olduğunu söyledi.
Grossman, Hindistan’ın “Pekin’in Hint Okyanusu bölgesinde gelecekteki faaliyetlerini ve tasarımlarını kısıtlamak için Çin’in Güney Çin Denizi’nde dikkatini dağıtmakla muhtemelen ilgilendiğini” söyledi.
Bu haftaki bir raporda Hindistan’ın Andaman ve Nikobar Adaları’na yatırım yapmasının, kısmen Çin’in Tayland’ın Bengal Körfezi boyunca ve stratejik açıdan hayati önem taşıyan Malakka Boğazı menzilindeki Kra Kanalı’na yatırım yapmasına bir misilleme yapmayi amaçladığını iddia etti.
VİETNAM’A NEYE MAL OLACAK?
Bununla birlikte, hem Hanoi hem de Yeni Delhi, gelişen ortaklıklarının faydalarını görmesi olasıyken, analistler, özellikle Vietnam için ihtiyatın akıllıca olacağını söylüyorlar.
Mahoney, Pekin’in özellikle ticaret, karasuları güvenliği ve Güney Çin Denizi ile ilgili olarak “emrinde güçlü baskı güçlerine” sahip olması nedeniyle Vietnam’ın Çin ile genişleyen bir çatışmayı göze alamayacağını söyledi.
Mahoney, “Vietnam, Hindistan ve ABD ihtiyaçlarının ve çıkarlarının Hanoi ile tamamen örtüşmediğini ve işler gerçekten kötüye giderse ya da bu ülkelerden herhangi birinin yönetiminde değişiklik olursa, Washington veya Yeni Delhi’ye güvenilemeyeceğini biliyor,” dedi.
Thayer’e göre, Güney Çin Denizi’ndeki bölgesel anlaşmazlıklar Hanoi ve Pekin arasındaki ikili ilişkilerde en büyük rahatsızlık olsa da, “Vietnam bu anlaşmazlığın ilişkilerinin tek odak noktası olmasını istemiyor.”
Vietnam Japonya, Rusya ve ABD gibi diğer büyük güçleri çekmenin yanı sıra, ilişkilerini çeşitlendirme ve çok taraflı hale getirme çerçevesinde faaliyet gösterdiği için, Thayer’in söylediğine göre, Hanoi “eğer Çin çok agresifleşirse” kendisine destek için kullanabileceği “ilişki kozuna sahip” olduğunu biliyor.
Maria Siow Kimdir?
Maria Siow, uzun süredir Çin merkezli bir muhabir ve Doğu Asya’ya büyük ilgi duyan bir analisttir. Maria, uluslararası ilişkiler alanında yüksek lisans derecesine sahiptir.
Bu makale South China Morning Post’ta yayınlanan İngilizce orijinalinden çevirilmiştir. Çeviren: Irmak Gümüşbaş
