Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte dünya yeni bir düzene girerken, barış ve istikrar vaatleri, yerini Batı hegemonyasının giderek artan zorlayıcı ve çatışmacı politikalarına bıraktı. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin küresel gücünü sürdürme çabaları, uluslararası ilişkilerde istikrarsızlığı derinleştirmeye devam ediyor. Bu çabaların en tehlikelisi ise, ABD’nin Çin’e karşı tırmandırdığı gerilim ve bu gerilimin taşıdığı nükleer savaş riskidir.
Gazeteci ve siyasal analist KJ Noh’un India & Global Left platformuna verdiği söyleşide, ABD’nin küresel emperyalist politikaları, Filistin’deki soykırımdaki doğrudan rolü, Çin’e yönelik savaş hazırlıkları ve bu tehditler karşısında Küresel Güney’in nasıl bir direniş stratejisi geliştirmesi gerektiği konuları oldukça isabetli biçimde ele alındı. Son derece çarpıcı tespitlerin yer aldığı bu söyleşiyi Görüş21.com okurları için derledik.
Filistin: Bir “ABD İmparatorluk Soykırımının” Sahnesi
Bu soykırımın sorumluluğunu yalnızca İsrail’e yüklemek, büyük resmi görmemek olur. Analistlere göre bu, sadece bir “İsrail soykırımı” değil; ABD emperyalizmi tarafından planlanan ve İsrail’in bir “taşeron” olarak kullanıldığı bir soykırımdır. ABD, İsrail’e doğrudan finansal destek sağlamakta, silah tedarik etmekte ve Birleşmiş Milletler (BM) gibi uluslararası platformlarda İsrail’e yönelik herhangi bir yaptırım girişimini engelleyerek siyasi bir koruma kalkanı işlevi görmektedir. İsrail’in bu projenin bir parçası olduğunu görmek, meselenin özünde Filistin’deki yerleşimci-sömürgeci güçler üzerinden kontrol edilmeye çalışılan daha geniş bir “emperyal proje” olduğunu ortaya koymaktadır.
Bu noktada, Batı’daki “sentetik sol” olarak adlandırılan bir kesimin rolü eleştiriliyor. Bu gruplar, suçu asıl sorumlulardan uzaklaştırmak ve “üçüncü tarafları” sorumlu tutarak kendi hükümetlerine karşı harekete geçmekten kaçınmakla suçlanıyor. Bu, Batılı vatandaşların kendi hükümetlerini hesap verebilir kılma sorumluluğundan kaçınma çabası olarak görülüyor. Asıl etkili eylem, soykırımın doğrudan failleri olan hükümetlere karşı direnmek ve onların savaş makinesini durdurmaktır.
KJ Noh’a göre, Çin’in Filistin meselesindeki rolü genellikle Batı medyasında yanlış anlaşılıyor veya kasıtlı olarak göz ardı ediliyor. Oysa Çin’in Filistin davasına desteği oldukça köklüdür. Çin, 1988’de Filistin devletini ilk tanıyan ülkelerden biri olmuştur. Onlarca yıl boyunca, silahlı mücadele de dahil olmak üzere Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) kararlı bir destekçisi olmuştur. Yakın zamanda, Filistin direniş hareketinin 14 farklı fraksiyonunu Pekin’de bir araya getirerek, iç politik ayrılıkları giderme yolunda önemli bir adım atmıştır. Çinli şirketler İsrail ile ticaretten uzaklaşmış ve Çin’in İsrail’e yaptığı yatırımlar son on yılda önemli ölçüde azalmıştır. Ayrıca, Çinli bir şirkete ait olan TikTok platformu, Filistin’de yaşananların tüm dünyaya yayılmasında kilit bir rol oynamıştır.
Küresel Savaşın Eşiğinde
ABD’nin Filistin’de ve dünyanın diğer bölgelerinde yürüttüğü bu politikalar, Çin’e karşı büyük bir savaş hazırlığının parçasıdır. Bu savaşın, nükleer bir boyuta taşınacağı neredeyse kaçınılmaz olarak degerlendirilmektedir. Analistler, ABD’nin Çin’e karşı kendi “arka bahçesinde”, yani Pasifik’te konvansiyonel bir savaşı kazanamayacağının farkında olduğunu belirtiyor. Bu nedenle, Ukrayna’yı Rusya’ya karşı bir vekil olarak kullandığı gibi, Tayvan veya Filipinler gibi ülkeleri Çin’e karşı kullanmayı planlıyor. Bu strateji, Tayvan’ın “Ukraynalaşması” olarak adlandırılıyor.
ABD’nin Çin’e karşı savaş planları yeni değildir. 2009’daki küresel finansal sistemin çöküşünden sonra, ABD, Çin’in eski SSCB gibi bir “balkabağı devleti” olmadığını ve çökmeyeceğini anladı. Bu gerçekle yüzleşen ABD, Çin’i durdurmak için daha sert adımlar atma kararı aldı ve “AirSea Battle” (Hava-Deniz Savaşı) doktrini adı altında bir savaş planı taslağı hazırladı. Bu doktrin, Irak’a karşı kullanılan “şok ve dehşet” taktiğinden esinlenerek, Çin’e karşı ani ve yıkıcı bir saldırı planlıyordu. Bu askeri planlara, Çin’i ekonomik olarak izole etmeyi hedefleyen ekonomik savaş planları ve Çin’i askeri üslerle çevreleme çabaları da eşlik etti.
Bir savaşın üç aşaması vardır:
- Enformasyon savaşı: Düşman şeytanlaştırılır ve savaşa rıza üretilir; aynı zamanda savaş karşıtı tüm muhalifler susturulmaya çalışılır.
- Savaş bölgesini şekillendirme: Savaşın gerçekleşeceği bölge, silah, mühimmat ve birliklerin konumlandırılmasıyla savaşa hazır hâle getirilir. Askeri tatbikatlar artırılır ve tempoları hızlandırılır. Örneğin, Güney Kore geçen yıl 275 gün süren askeri tatbikatlar yaptı ve bu tatbikatlarda 20 nükleer bomba provası gerçekleştirdi.
- Provokasyon: Bir savaş nedeni (casus belli) yaratmak için sürekli provokasyonlar düzenlenir. Güney Çin Denizi ve Tayvan Boğazı’nda bu tür provokasyonlar sık sık yaşanmaktadır.
Bu üç aşamanın tamamı şu anda aktif şekilde uygulanmaktadır. Pentagon’un üst düzey yetkilileri nükleer savaşın kabul edilebilir bir seçenek olduğunu savunuyor; bu kişiler, konvansiyonel ve nükleer savaş arasında “kesintisiz bir süreklilik” olması gerektiğini, yani birinden diğerine sorunsuzca geçilebileceğini iddia ediyorlar. Bahsi geçen “taktiksel nükleer silahlar” 300 kilotona kadar yıkıcı güce sahip olabiliyor — bu, Hiroşima’ya atılan yaklaşık 15 kilotonluk atom bombasından yirmi kat daha güçlü bir patlamaya denk geliyor.
Küresel Güney’in Direnişi: Egemenlik ve Birliktelik
Küresel Güney ülkeleri, günümüzde kendilerini birer vekâlet savaşı sahnesine dönüştürme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu tuzaktan kurtulmanın ilk adımı, kendi tarihsel deneyimlerini doğru kavramak ve ABD’nin çıkarları uğruna savaşa sürüklenmemeleri gerektiğini idrak etmektir. Ancak en büyük engellerden biri, Batı’nın çıkarlarına hizmet eden ve “komprador” olarak nitelendirilen hükümetlerin varlığıdır.
Bu tehditlere karşı en etkili strateji, egemenlik inşasıdır. Egemenlik yalnızca siyasi değil; dijital, finansal ve enerji boyutlarını da kapsamalıdır. Çin’in öncülük ettiği Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), bu tür çok boyutlu egemenlik mekanizmalarını geliştirmek ve üye ülkeler arasındaki iş birliğini güçlendirmek için önemli adımlar atmaktadır.
ABD’nin küresel hegemonyasının temelinde her zaman “böl ve yönet” stratejisi yer almıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrası dekolonizasyon sürecinde Batılı güçler, eski kolonilerini ya finansal bağımlılığa sürüklemiş ya da sınır çatışmalarını körükleyerek istikrarsızlaştırmıştır. Myanmar gibi yapay devletlerin yaratılması, etnik gerilimleri ve iç savaşları kalıcı hale getirmiştir. Buna karşılık Çin, 14 kara sınırı sorunlarının 12’sini barışçıl yollarla çözmüştür; ancak Hindistan ve Nepal gibi ülkelerle süregelen tarihsel çatışmalar, hâlâ Batı tarafından manipüle edilmektedir.
Aynı strateji denizlerde de uygulanmaktadır. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS) üzerinden Batılı güçler, okyanuslarda geniş kontrol alanları elde etmiş, daha yoksul ülkeler arasında ise deniz yetki alanı çatışmalarını kışkırtmıştır. Oysa okyanuslar, insanlığın ortak mirası olmalıdır.
Bu nedenle Küresel Güney, Batı’nın dayattığı bölünmüşlüğe direnerek aralarında gerçek bir dayanışma ve birliktelik kurmalıdır. Çin’in jeopolitik stratejisi, sıklıkla Go oyununa benzetilir: yaşamak için bağlantılar kurmak. Batı’nın yaklaşımı ise satranç tahtası gibidir: rakibi yok etmek için konumlanmak. Küresel Güney, bu iki farklı paradigmayı iyi anlamalı ve Batı’nın gündemine çekilmeden, kendi sorunlarını kendi öncelikleri doğrultusunda çözme iradesi göstermelidir.
Çöküş Halindeki İmparatorluk ve Sorumluluklarımız
ABD imparatorluğu, en az 1970’lerden bu yana bir düşüş süreci içerisindedir. Ancak bu süreç, ani bir “çöküş” değil, aşamalı bir yavaşlamadır. Kapitalizmin tarihsel olarak başvurduğu yeniden canlanma mekanizması ise savaştır. Bu nedenle ABD, güç ve hegemonya bağımlılığından vazgeçmek yerine, bu bağımlılığı sürdürmek için her türlü aracı kullanmaya hazır görünmektedir.
ABD’nin küresel gücü, eğitim, sanayi ve üretim gibi alanlarda belirgin bir gerileme yaşarken, iki temel alanda hâlâ son derece güçlüdür: askeri kapasitesi ve propaganda gücü. Amerikan propagandasının en büyük başarısı, sofistike bir biçimde kurgulanarak propaganda olmadığını insanlara inandırabilmesidir. Bu nedenle Küresel Güney’in ve Batı’daki anti-emperyalist hareketlerin en önemli sorumluluğu, zihinsel alanlarını bu manipülasyondan korumak ve bağımsız düşünme yetilerini geliştirmektir.
KJ Noh, söyleşisinde ABD’nin bu düşüşüne rağmen giderek daha tehlikeli bir şekilde agresifleştiğini vurgulamak için çarpıcı bir benzetme yapar: “Okul katili modu.” Bu benzetme, ABD’nin güç ve ayrıcalıklarını kaybetmektense gezegeni yok etmeyi bile göze alabileceğini göstermektedir. ABD’li karar vericilerin önemli bir kısmı, Rusya’yı küçümseyerek bir “benzin istasyonu ülkesi” olarak tanımlamakta ve kolayca yenilebileceğine inanmaktadır. Benzer şekilde Çin’e karşı da bir savaşı kazanabileceklerini düşünmektedirler. Oysa bu tür yanılsamalar, insanlığı nükleer felakete sürükleyebilecek boyutta tehlikeler barındırmaktadır.
Ayrıca ABD, kendisinden önceki sömürgeci güçlerin misyonunu da devralmıştır. Vietnam’da Fransızların, Kore ve Tayvan’da ise Japonların bıraktığı emperyalist mirası sahiplenmiş ve kendi çıkarları doğrultusunda sürdürmüştür. Bu durum, Çin gibi ülkeler açısından tarihsel bir devamlılık taşımaktadır: Japonya’nın 14 yıl süren emperyalist saldırganlığına karşı verilen mücadelenin ardından, bugün ABD imparatorluğu benzer biçimde bölgeyi kuşatma ve kontrol altına alma stratejisi izlemektedir.
Sonuç: Değişim İçin Birlik Olma Çağrısı
Yaklaşan küresel nükleer savaşı durdurmak için insanlığın önünde yalnızca bir şans bulunmaktadır. Bu sorumluluk, hem Küresel Kuzey’deki vatandaşların kendi hükümetlerini savaşı tırmandırmaktan alıkoyma iradesini göstermesini, hem de Küresel Güney’in ortak bir dayanışma ve egemenlik inşa etmesini zorunlu kılmaktadır. Küresel Güney, “sarhoş” birine benzeyen ABD’ye, artık “eve gitme ve silahlarını teslim etme” zamanının geldiğini kolektif bir güç olarak söyleyebilmelidir.
Bu mücadelenin başlangıç noktası, tarihin doğru okunmasıdır. Sömürgecilik ve emperyalizmin bıraktığı miras; ülkeler arasındaki çatışmaları, yapay sınırları ve bağımlılık ilişkilerini sürekli yeniden üretmiştir. Bu zincirleri kırmanın yolu, Küresel Güney’in kendi içinde gerçek, eşitlikçi ve kapsayıcı bir dayanışma tesis etmesinden geçmektedir.
Böylesi bir dayanışma, yalnızca küresel savaşı önlemekle kalmayacak; aynı zamanda daha adil, çok kutuplu ve barış temelli bir dünya düzeninin inşasına da zemin hazırlayacaktır.
Söyleşinin İngilizce orijinal versiyonuna buradan ulaşabilirsiniz.
